12 oktober 2007 – over ‘hebben en zijn’

Verslag bijeenkomst projectgroep ‘Werk, management & non-dualiteit’ op 12 oktober 2007

Henry Livestroo

Hebben en Zijn

Het thema van vanavond is het artikel van Henry Livestroo over ‘Hebben en Zijn’ en de reacties daarop van de projectgroep leden. Henry, geïnspireerd door een boek van Eric Fromm onderscheidt twee perspectieven in organisaties, een “hebben” en een “zijn” perspectief. In veel organisaties is een duidelijk “hebben” perspectief zichtbaar. De cultuur die hier bij hoort kenmerkt zich door eigenbelang en afscheiding.

De projectgroep vraagt zich af hoe dit kan ontstaan. Welke factoren spelen een dominante rol? Enkele projectleden kunnen vanuit eigen ervaring, voorbeelden geven van prikkels die dit gedrag onbewust oproepen. Bijvoorbeeld door het gekozen besturingsmodel of individuele bonustargets.

Ook het doel van de onderneming speelt een belangrijke rol. Waar voorheen nog de nadruk lag op maatschappelijk toegevoegde waarde, zie je een duidelijke verschuiving naar het belang van economische doelen. Daarmee wordt impliciet ook de basis gelegd voor een verdere verschuiving naar het ‘hebben’ perspectief omdat een economisch doelstelling, anders dan een maatschappelijke doelstelling, minder betekenis geeft aan een taak of functie van een uitvoerende medewerker.

Een ander vraag die speelt is hoe je weerstand kan bieden aan de aantrekkingskracht van het dominante ‘hebben’. Kernwoorden die genoemd worden zijn afstand nemen, de heelheid zien en bewust zijn. Daarnaast moet er door een organisatie ook lokaal ruimte worden geboden om anders te zijn. Om te experimenteren met het “zijn”.

Er wordt opgemerkt dat “hebben” en “zijn” niet per se tegenpolen zijn, maar dat het onderdeel is van een groeiproces. Om te kunnen zijn heb je wellicht eerst hebben ervaren moeten hebben.

Er zijn inmiddels ook duidelijk andere stromingen waarneembaar die af willen van het economisch bedrijfsmodel en die weer willen terugkeren naar het leveren van maatschappelijke waarde. Voorbeelden zijn Ben & Jerry en The Body Shop. De projectgroep vindt het interessant te achterhalen of deze bedrijven beter presteren dan bedrijven die vanuit een hebben gedachte werken.

Tenslotte is er nog gesproken over de rol van het management. Hoe zou het zijn als deze dominante factor er niet zou zijn? In dat licht wordt het voorbeeld gegeven van Semco, een multinational die zonder management en waarin medewerkers besluiten nemen.

Afspraken

–         De volgende bijeenkomsten wil de groep nader ingaan op voorbeelden van bedrijven die geëxperimenteerd hebben met andersoortig management aansturing/invulling. Verder zal Henry nog een samenvatting van het boek Semco stijl rondsturen.