2-9 Bertus Jonkers

Bertus Jonkers is overleden. Vanaf de jaren '80 had ik een bij perioden intensief contact met hem. Sommigen herineren zich hem wel. Een paar zijn nog in Utrecht geweest. Hieronder staan wat dingen die ik bij de begrafenis naar voren heb gebracht.
Bertus had een moeilijk leven. Hij had geen gemakkelijke jeugd. Er was armoede en zijn relatie met zijn ouders bleef hem zijn leven door problemen geven. Als beeldend kunstenaar had hij lege perioden, waarin hij in een zwart gat viel. Die openheid voor het niets, betekende lange tijd een diepe angst, die zich op verschillende wijze psychisch uitte. Een tekstje uit een boekje van hem: "Angst is plotseling ontvouwd, als je wakker schrikt."
Maar, zoals hij zelf vaak zei, zijn leven was ook mooi. Als de creatieve energie stroomde was hij heel gelukkig bezig. Daarbij kwam steeds sterker het innerlijk besef van dit stille geluk, toen hij eenvoudiger ging werken, vooral in het schilderen van cirkels. Het maken ervan werd steeds spontaner en volmaakter. Steeds meer kwam hij in een heldere leegte zonder verstoring. Dan was er geen angst, alleen maar helderheid en acceptatie. Angst is een reactie op Openheid. Dat is uitstekend, omdat Openheid er dan is en als de angst wegvalt. De cirkel werd voor hem een teken van het zuivere licht: "De cirkel is een teken, omdat het licht geen schaduw nalaat." Zo ontstond bij hem een grote openheid: "Stil zijn; geen begin en geen eind; zondag, is vanzelf." Zijn stem werd steeds stiller, de woorden steeds minder in aantal. "Woorden brengen je aan de grens," zei hij dan. Het verdwijnen van woorden en grens ervoer hij al. Het einde van zijn wereldse bestaan was daarom in vrede.
Over een week of zo, is zijn 'Stad van overgave' weer te zien in het Centraal museum Utrecht.

Douwe Tiemersma