Marijke Sluijter, Aanraken: een levensbehoefte Tactiele contacten in de opvang en op school

B.V. Uitgeverij SWP, Amsterdam 2002
ISBN: 906665435X
Bron www.swpbook.com/386

Aanraking is een eerste levensbehoefte. Kinderen bij wie de huid onvoldoende wordt aangeraakt, groeien slechter, zijn vaker ziek, leren slechter, hebben weinig lichaamsbesef, zijn minder sociaal en communiceren moeizaam. Ze zitten 'niet lekker in hun vel'.
Dat inzicht heeft in Zweden geleid tot invoering van speelse vormen van lichaamscontact in vrijwel alle kinderdagverblijven en basisscholen. Naar tevredenheid.

Zonder gezonde aanrakingservaringen kennen kinderen hun grenzen niet. Je hebt lijfelijke ervaring met gewenste intimiteiten nodig om goed van fout te kunnen onderscheiden. Zonder ervaring met gewenste aanraking staan kinderen eerder open voor fysieke toenadering van vreemden. Voldoende aangeraakte kinderen leren ook beter. Leren doe je niet alleen met je verstand. Het lichaam en de emoties vormen één geheel met het mentale systeem.

In dit boek lees je niet alleen waarom, maar ook hoe je bij kinderen onderling van jongs af aanrakingen kunt stimuleren, en hoe je in uiteenlopende groepen (van peuter tot puber) onderling masseren kunt introduceren en bevorderen. Want elkaar positief aanraken is niet alleen het belang van het individu, maar ook van de groep. Onderlinge kindermassage geeft kinderen de mogelijkheid om de eenheid met elkaar te ervaren, om emoties te delen, om voor jezelf en elkaar te zorgen. Stress in de groep neemt af, het gezamenlijke leervermogen neemt toe, de kinderen zijn minder agressief.
In Zweden zegt men: "Kinderen die elkaar masseren, slaan elkaar niet."

Marijke Sluijter is hoofdredacteur van Educare, tijdschrift met een holistische visie op opvoeding en onderwijs.

Boekbespreking
Pia de Blok, 2 januari 2007

Het boek gaat vooral over onderlinge kindermassage op de basisschool. Er wordt uitgelegd, ook door middel van praktische oefeningen, wat de uitwerking ervan is. Marijke Sluijter baseert de gegevens allereerst op haar ervaring (zoals in het Voorwoord te lezen is) met haar eigen kinderen. Ze laat zien dat het niet om het manipuleren van spieren gaat maar om het aanbieden van rust en daardoor eenheid met de ander. Ook door de foto’s laat het boek zien dat er via aanraking ontspanning kan komen. En ontspanning maakt vrij. Het kind dat gemasseerd wordt ontspant, maar ook degene die masseert komt tot rust. Ze constateren dan zelf ’er hoeft niets.’
In het boek staan verder praktische oefeningen die een ouder met een heel jong kind kan doen.
Ook een ‘nee’ moet geaccepteerd worden, nee zeggen is oké. Dit om ongewenste aanrakingen al zo jong mogelijk als een schending van respect te zien en te weten dat het heel normaal is om ook ‘ nee’ te kunnen en mogen zeggen.‘ Je kunt alleen maar vertrouwen hebben in jezelf’.’

Inhoud per hoofdstuk

1 Werken aan verbondenheid
Masseren is tweerichtingsverkeer. “Kinderen die elkaar masseren, slaan elkaar niet.” Elkaar positief aanraken is dus niet alleen in het belang van het individu, maar ook in het belang van de wereldvrede.
2 Wat zegt de wetenschap
Uit verschillende onderzoeken blijkt hoe belangrijk aanraking is voor ons welbevinden. Het heeft aantoonbaar positieve effecten op de groei, de gezondheid, het welbevinden, het leervermogen, vermogen tot sociaal gedrag, het lichaamsbesef, het communicatieve vermogen.
3 Tactiele stimulering
Huidcontact is een eerste levensbehoefte. Zonder aanraking sterft een zuigeling. Een moeder begint onmiddellijk haar baby te strelen, receptoren in de huid reageren op strelingen met de aanmaak van oxytocine, de tegenhanger van adrenaline (stresshormoon). Ontspanning dus.
4 Het verband tussen tast- en levenszin
Hoe kunnen we ons lichamelijk en psychisch lekker voelen? Niet alleen door tastzin maar ook door gevoelens van behaaglijkheid. Iemand die goed in zijn vel zit, gaat met graagte de wereld tegemoet. Hij heeft genoeg vrije energie om een veelheid van indrukken te onderscheiden en zich ermee te verbinden. Interesse als innerlijke houding van opend, vragend contact zoeken, is een gesublimeerde tastimpuls.
5 Huidhonger en huidafweer
Een kind dat te weinig huidcontact heeft gehad, kan daar om vragen, b.v. het botst voortdurend tegen andere kinderen aan, zoekt ruzie, hangt aan moeder of verzorgster. Ook pesten zou een verwrongen vorm van contact zoeken kunnen zijn. Zo kun je bendevorming zien als een poging om zich weer te verbinden. Bekend is dat binnen de ‘ rituelen’ van zo’n groep bepaalde vormen van huidcontact geoorloofd zijn.
Een gekwetst mens kan juist huidcontact weigeren/ vermijden. Op het moment dat een kind op een prettige manier wordt aangeraakt, kan het geconfronteerd worden met het oude gevoel van verdriet en onmacht.
6 Angst voor seksueel misbruik
De angst dat kinderen door meer aanraking kwetsbaarder worden voor ongewenste intimiteiten stemt niet overeen met de ervaringen van misbruikte kinderen. Juist verwaarloosde kinderen blijken de gemakkelijkste slachtoffers. …kinderen die afgestemd op hun behoeftes geknuffeld en liefdevol aangeraakt worden zijn weerbaarder bij ongewenste intimiteiten. Zo zullen ze dubbele boodschappen vermoedelijk doorzien.
En…het moet voor iedereen duidelijk zijn dat er maar één de baas is over hun lichaam en dat zijn zijzelf!
7 De kwaliteit van de aandacht
Het energetische lichaam: een paar experimenten om te ervaren of datgene wat jijzelf uitstraalt ook daadwerkelijk door de ander wordt opgevangen.
Haptonomie: bij onderlinge kindermassage willen we afstemming op elkaar, inleving in elkaar en samenwerking bereiken.
Hart en hersenen. Op het Heartmath Institute in Amerika is aangetoond dat hart en brein één systeem vormen. Het hart stuurt de hersenen aan. De ritmes passen in elkaar. Bij stress slaat dit systeem op hol. Positieve gevoelens brengt het weer in balans.
Spelletjes vanaf 6 jaar om elkaar meer te leren waarderen.
8 Huidstimulatie van peuters
Wat zijn de mogelijkheden om baby’s en peuters meer huidruimte te geven; ze zijn dikwijls zo dik ingepakt dat ze hun tastzintuig nauwelijks kunnen gebruiken.
Vanaf hoofdstuk 9 staan de spelletjes beschreven.
9 Aanraakspelen voor peuters
10 Aanraakspelen voor kleuters
Een voorbeeld
De maan is rond.
Kerndoel: subtiele tactiele stimulering van de rug
Subdoel: emotionele vaardigheden, gevoelens herkennen.
De maan is rond- trek met je wijsvinger een grote cirkel op de rug (2x)
Hij heeft twee ogen- zet met je wijsvinger twee stipjes in de cirkel
Een neus- teken een neus
En een mond- Trek de mond en kies een gezichtsuitdrukking
Vraag;”Hoe voelt de maan zich vandaag?”
Veeg hierna de tekening uit door met je volle hand over de rug te wrijven.
11 Onderlinge kleutermassage
12 Aanraakspelen voor kinderen van 6 tot 8 jaar
13 Onderlinge massage voor kinderen van 8 tot 12 jaar
14 Aanraakspelen voor pubers
15 Gesprekssuggesties voor pubers

Een zeer zeker aan te bevelen boek. Er is eigenlijk veel te weinig aanbod van boeken voor opvoeders op het gebied van werkelijke ontspanning en rust. Dit is een boek met aanwijzingen hoe dit toch eenvoudig en spelenderwijs te vinden is tijdens het gewone hectische dagelijkse leven waar onze jeugd in is beland. Maar gelukkig, dit boek is er.