Symposium Psychotherapie en non-dualiteit

De radicale bevrijdingsweg van de Advaita-traditie
in confrontatie met
westerse, transpersoonlijke en boeddhistische perspectieven

Faculteit der Wijsbegeerte, Erasmus Universiteit Rotterdam, 14 februari 2003


(Afbeelding: 'The Wave', Pia de Blok)


Thematiek

Psychotherapeuten en mensen die in aanraking komen met de psychotherapie stellen zich steeds vaker vragen over de aard van deze discipline. Wat wil de psychotherapie bereiken? Welke methode moet worden gevolgd? En daarbij: gaat de psychotherapie wel diep genoeg?

Deze vragen staan centraal op het Derde Advaita Symposium, dat georganiseerd wordt door het CSF en het Advaita Programma van de Faculteit der Wijsbegeerte van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Op dit symposium worden de doelstellingen en methoden van de westerse psychotherapie geconfronteerd met vormen van instructie die gericht zijn op een meer radicale opheffing van existentiële beperkingen: advaita vedanta, de transpersoonlijke psychotherapie en het boeddhistische onderricht.

In het licht van deze radicalere stromingen kan in de dominante vormen van westerse psychotherapie een zekere oppervlakkigheid worden onderkend. Doel van de westerse psychotherapie zou alleen het bereiken van een aanpassing aan de bestaande maatschappelijke situatie zijn. Daardoor blijft de diepere problematiek van het bestaan met zijn eindigheid, betrekkelijkheid en onvrede onderhuids aanwezig.

In de genoemde radicalere stromingen wordt gesteld dat fundamentele scheidingen (zoals die tussen ‘ik’ en ‘de wereld’), verlangens en fixaties de oorzaak van deze problematiek zijn. Daarnaast wordt gesteld dat er een mogelijkheid bestaat hiervan bevrijd te worden. In deze bevrijde of verlichte staat zijn de tegenstellingen onproblematisch opgenomen in een groter geheel of non-dualiteit.

Op het symposium zullen de verschillen en overeenkomsten tussen deze radicalere stromingen enerzijds en de reguliere westerse psychotherapie anderzijds duidelijk naar voren treden. Tevens zal blijken in hoeverre de radicalere stromingen onderling verschillen.

Het symposium wordt ingeleid door prof. dr. Ria Kloppenborg die als dagvoorzitter optreedt. [In verband met een ziekte, waaraan ze later overleed, viel drs. Theo van Leeuwen als dagvoorzitter in] Vervolgens zal dr. Douwe Tiemersma een lezing houden over de overeenkomsten en verschillen tussen psychotherapie en advaita-onderricht, waarbij ook aandacht wordt besteed aan psychiatrische problematiek.

Op deze lezing zullen twee psychiaters en een psycholoog – allen werkzaam als psychotherapeut – in een eigen lezing een kritische reactie geven. Dr. Adeline van Waning zal dit doen vanuit het perspectief van de boeddhistische psychologie, drs. Norbert Scheepers vanuit de transpersoonlijke psychologie en drs. Kosse Jonker vanuit de reguliere westerse psychologie. Na een paneldiscussie is er voor het publiek gelegenheid vragen te stellen.


Programma

12.00-13.00 uur          ontvangst
13.00-13.15 uur          opening en inleiding dagvoorzitter
13.15-13.45 uur          lezing: dr. Douwe Tiemersma
13.45-14.05 uur          lezing: drs. Kosse Jonker
14.05-14.25 uur          lezing: drs. Norbert Scheepers
14.25-14.45 uur          pauze
14.45-15.05 uur          lezing: dr. Adeline van Waning
15.05-15.35 uur          forumdiscussie
15.35-15.55 uur          pauze
15.55-16.55 uur          zaaldiscussie
16.55-17.00 uur          afsluiting
17.00-18.00 uur          receptie


Enkele biografische gegevens

Kosse Jonker is psycholoog en psychotherapeut. Hij is werkzaam aan het Psychomedisch Centrum te Den Haag en daarnaast bezig met onderzoek naar behandelwijzen van depressies.

Ria Kloppenborg is hoogleraar geschiedenis van de levende religie en de vergelijkende godsdienstwetenschap, specialisatie Indische religies, aan de Universiteit Utrecht. Zij is voorzitter van de Werkgroep Boeddhisme en Psychotherapie.

Norbert Scheepers studeerde geneeskunde aan de Vrije Universiteit en volgde zijn opleiding tot psychiater in de Valeriuskliniek te Amsterdam. Hij werkt als gerontopsychiater bij het Van Foreest Centrum voor ouderenpsychiatrie in Alkmaar. Tevens is hij als psychotherapeut werkzaam in een eigen praktijk.

Douwe Tiemersma combineert zijn werk als docent wijsgerige antropologie en niet-westerse wijsbegeerte aan de Erasmus Universiteit Rotterdam met zijn activiteiten als leraar advaita, meditatie en yoga.

Adeline van Waning is psychiater en psychotherapeut. Zij is als staflid werkzaam bij het Nederlands Psychoanalytisch Instituut te Amsterdam. In 2000 was zij in Japan gedurende drie maanden gasthoogleraar psychotherapie, psychoanalyse en cultuur, met bijzondere aandacht voor verkenningen in boeddhistische psychologie.


Het eerste Advaita Symposium (2000) gaf een inleiding in de Advaita Vedânta, vooral in de psychologie en filosofie van zelf-zijn. Vanuit diverse invalshoeken werd gesproken over de inhoud en de methode, de relevantie en de problemen van deze traditie. Op het tweede Advaita Symposium (2001) stond de relatie van ‘de ander en ik’ centraal. De vraagstelling van eenheid en scheiding van de ander en ik, en daaraan gekoppelde thema’s zoals de aard van het zelf, de grondslagen van ons morele gedrag en de ander als leraar, werden besproken vanuit de westerse, joodse en de upanishadische (Vedânta) tradities. Van beide symposia zijn bundels verschenen met de teksten van de lezingen, de discussie en andere teksten. Beide bundels zijn te bestellen via www.advaitacentrum.nl. Een deel van de problematiek die op het derde Advaita Symposium centraal staat, is in 2001 aan de orde geweest op het CSF-symposium ‘Verknipt of verlicht’. Van dit symposium is een cd-rom verkrijgbaar, die te bestellen is via www.spiritualiteit-filosofie.nl.


Praktische gegevens

Datum: vrijdag 14 februari 2003

Tijd: 13.00-17.00 uur

Plaats: Erasmus Universiteit Rotterdam, Burg. Oudlaan 50, Rotterdam, Gebouw L, Zaal LB-97 / zie www.eur.nl/fw voor routebeschrijving

Doelgroep: alle belangstellenden

Toegang: inclusief koffie/thee en receptie: € 15,00 / reservering gewenst wegens beperkte capaciteit van de zaal

Reservering: door overmaking van de toegangsprijs op giro 9109833 t.n.v. CSF te Rotterdam onder vermelding van ‘Advaita Symposium’ en het aantal personen

Organisatie: Centrum voor Spiritualiteit en Filosofie en het Advaita Centrum (Faculteit der Wijsbegeerte) - Erasmus Universiteit Rotterdam

In samenwerking met: Boeddhistische Omroep Stichting (BOS), India Instituut, Studium Generale - Erasmus Universiteit Rotterdam, Stichting Filosofie Oost-West en Stichting OHM (Organisatie voor Hindoe Media)

Meer informatie: (010) 479 08 09 / www.eur.nl/fw/advaita / www.spiritualiteit-filosofie.nl / centrum@spiritualiteit-filosofie.nl


Teksten

De lezingen zijn in uitgewerkte vorm en aangevuld met enkele extra teksten gepubliceerd in:
Douwe Tiemersma (red.), Psychotherapie en non-dualiteit. 3e Advaita Symposium, Advaita Centrum, Leusden 2003.