2 - De empathie van de hulpverlener

Pia de Blok

Op de vraag hoe kan jij ‘empathie’ omschrijven kan ik alleen proberen duidelijk te maken wat door mij wordt gezien tijdens de gesprekken o.a. hier in de Praktijk voor Ontspanning en Inzicht. Empathie is moeilijk in woorden te vangen, maar dit zijn de laatste dingen die er over gezegd kunnen worden. Er is empathie vanuit:
- blanco-zijn.
- open-zijn: het is open en het blijft open;
- licht-zijn,:
- een volledig ontspannen-zelf-zijn én helderheid: dat gaat samen;
- er hoeft of moet niets: er zijn totaal geen invullende gedachten aanwezig, dus ook geen idee om technieken toe te passen; maar het is geen black-out; helderheid is blanco-zijn, niet iets zijn zonder begrippen dus;
- een ‘weten’ dat de ander dit ook ervaart, al is hij er soms niet direct van bewust; dat komt wel eens wat later; dit uit zich in Overgave: van beide kanten naar een ‘midden’, een stilte, een ‘samenvallen’; dat wordt vaak bevestigd na afloop met een blik van verstandhouding, en ten overvloede ’Wat stil!’;
- eenheid: vooraf en voorbij aan alle uiterlijke, denk- en gevoelsmatige ervaringen; ‘ik denk helemaal niet meer,’ kan de ander plots constateren;
- zien van het lijden: onbelangrijk, in de zin dat je er zelf niet aan onderdoorgaat, en tegelijk het meest waardevolle; immers je bent het zelf ook, je staat er niet los van; die twee gaan samen; zien dat het (lijden) niet nodig is;
- liefde/vreugde –zijn; de ander ervaart dit ook én constateert dan ’wat is dit heerlijk’;
- pas wanneer er totale ontspanning is, is er helderheid, Ontspannen-Helderheid;
daar kan blijkbaar alles gezien worden wat er nog speelt in het spanningsveld van wat het leven wordt genoemd. Daar is geen ‘ik wil dit niet en dat wil ik wel’. Daar wordt gezien hoe het werkelijk is, niet met meeneming van ervaringen uit het verleden of toekomst¬verwachtingen, zelfs geen Nu –ervaring, voorbij- en voorafgaand aan alles wat er bekend is; Vanuit dat open-midden komen de hulpmiddelen voor de hulpvrager in wat voor opzicht dan ook vanzelf naar boven drijven, b.v. in de vorm van woorden of in Stil(te)-zijn. In ieder geval altijd spanningloos. De oplossingen komen dan vanzelf; het is dan zoals het is; er is volledige acceptatie van wat is en volledige acceptatie van wat niet is.

Soms lukt het niet. Daarvan kunnen de redenen zijn:
- wanneer mensen blijven hangen in zelfmedelijden en daarin, koste wat het kost, bevestigd willen blijven worden;
- wanneer drugs of zware antidepressiva een hoofdrol blijven spelen;
- wanneer er geen Overgave is, geen meegaan naar het begin van samen‘werking’, die spanningloos en blanco is;
- eigenwijsheid in de vorm van ‘tegen beter weten in’: in alle eigen opgestapelde meningen blijven hangen en daar niet uit kunnen/willen komen.
- wanneer er uitermate ernstig verwrongen gedachtekronkels zijn en men daar op geen enkele wijze van af wil;
- bij een uitermate ernstige weerstand tegen het losmakingsproces van de spanningen die er heersen, zodat de mensen daarin blijven hangen; die weerstand (verzet) is nu juist de grondslag van de spanningen.
- de ervaring Liefde/Vreugde-zijn niet zien als de universele liefde die je zelf ook bent, maar als ego’tje dat voor zichzelf te willen blijven koesteren;

Conclusie
Het samen-éénzijn met de ander die hulp gevraagd heeft, in Ontspannen-Helderheid, ook wel openheid genoemd, bij het zien dat lijden niet hoeft, dat zal wat mij betreft empathie genoemd kunnen worden.

Pia de Blok, 23 mei 2006