Verslag bijeenkomst op 2 juni 2006

Verslag bijeenkomst projectgroep ‘Werk, management & non-dualiteit’ op juni 2 juni 2006

Niels Willems


Een deelnemer opent met het volgende. Het onderwerp kan vanuit twee perspectieven onderzocht worden. Vanuit 1: je rol als arbeider: je ‘moet’ werken, maar je wilt ook open zijn. Werk leidt af van een bredere, meer meditatieve oriëntatie / aftgestemdheid op zelf-zijn. Hoe ga je daarmee om? En 2: vanuit het perspectief van manager of werkgever: hoe kan een team of een bedrijf zich openstellen zodat de mensen die er werken geholpen worden zich open te stellen? Van belang is daarbij dan nog de vraag of je het open-zijn in functie wilt zetten: voor jezelf, de ander of het bedrijfs(resultaat), of voor het Open-zijn zelf?

Een andere deelnemer merkt het volgende op. Het Absolute wordt vaak geprojecteerd op het beperkte. Er wordt dan gesproken van bijvoorbeeld ‘flow’ of ‘je natuurlijke staat’. Dat soort (ontwikkelings-)niveaus zouden van belang zijn om iets te bereiken. Veel boeken gaan daar over. Er wordt dan ook vaak het verband gelegd met het op die manier behalen van betere bedrijfsresultaten.

Overigens wordt de keuze die dit project maakt met het onderwerp ‘werk en management’ door sommigen als kunstmatig ervaren. Men vraagt zich af wat eigenlijk de meerwaarde is van het ‘isoleren’ van dit onderwerp met ander aspecten van het werelds leven. Je zou kunnen zeggen dat de verbijzondering van belang kan zijn, omdat ‘werk’ voor veel mensen een specifiek belang in hun leven heeft. Men herkent dat men in werk ‘basismotivaties’ of belemmeringen tot uiting komen. Werk gaat niet zelden gepaard met ‘menselijk lijden’; iets dat klassiek een prominente rol speelt op menig spiritueel pad. Werk heeft te maken met de materiële basis van levensonderhoud. Het gaat daarmee terug naar basisidentificaties. Als die basis bedreigd wordt, wankelt je leven. Het is heel basic. Ook heeft werk een grote sociale betekenis. Het is hoe je sociaal gezien wordt. Identificaties daarmee kunnen heel sterk zijn.

Leven is een voortdurende leerschool. Werk is iets waarin je gemakkelijk tegen confrontaties aan loopt. Confrontaties zijn punten in het leven waar het even stil valt. Het ligt dat even open. Soms gaat dat heel bruut: je wordt ontslagen. Dat kunnen ervaringen zijn die je brengen bij het punt van: ‘wie ben ik?’ Advaita gaat over het punt tussen de gedachten in: waar je non-duaal bent. Zo kun je het ook in het leven zien. Op die kritische momenten kan er wat geleerd worden. Het kan werken als een signaal. Bijvoorbeeld dat je in je werk ergens tegenaan loopt dat je niet leuk vindt. Dat is een kans. Om bijvoorbeeld te zien dat ‘wat jij wilt’, een plaatje / een beeld is van wat je zelf gemaakt hebt. Als er dan gebeurt wat jij niet wilt, dan wordt je ‘uit je plaatje’ gehaald. Dat valt ineens weg. Hoe ga je daarmee om? Maar zelfs al kun je er moeilijk mee om gaan en ontstaat er bijvoorbeeld weerstand, dan nog: je kunt vaststellen dat dat zo is. Zo kun je doorzien dat jij niet helemaal vast zit aan het gebeuren. Je bent er de getuige van. ‘Als je je met de getuige identificeert, ben je al een heel eind.’

‘Als het lastig is, zal het wel juist zijn om te doen. Het kan best een goede raadgever zijn, om juist te doen wat je persé niet wilt doen. Overdrijf daar maar eens in. Maar het is natuurlijk geen wet. Maar iets om eens een tijdje te proberen.’

Crisis is een kans om te transformeren. Een deelnemer vertelt van haar ervaring waar zij door lichamelijk letsel ‘ineens’ niet meer werken kon. Het bestaan van haar onderneming werd erdoor heel concreet bedreigd. Ze vertelde dat ze zich er helemaal bij had neergelegd. Er was helemaal geen ontkomen aan. ‘Ik ben ermee naar binnen gegaan en gaan gebruiken voor mezelf; ik was eigenlijk heel gelukkig’. Er ontstond ontspanning. En de zakelijke problematiek loste zich op.
Deze ervaring deed de vraag rijzen of je ‘acceptatie’ in kunt zetten als strategie. Immers klinkt het aantrekkelijk: als je ellende accepteert en erin ontspant, vergroot je de kans op geluk en dat alles goed gaat! Hier werd verwezen naar het punt dat ook in het begin werd besproken: ‘gaat het om de non-dualiteit, is dat het, en speelt de rest geen rol? Is dat het uitgangspunt?’

Een deelnemer vertelt dat hij weet dat zijn basishouding is dat hij het ‘leven van zich afhoudt’. ‘Maar’, zegt hij, ‘dat is het léven dat ik afhoudt. ‘Ik was aan yoga gaan doen en mijn ervaring was dat mijn werk me altijd uit de rust haalde.’ Hij wilde het werk daarom zoveel mogelijk van zich afhouden. Tot hij in zag dat hij Openheid is. ‘Als je inziet wat je werkelijk bent, dan blijft het mechanisme doordraaien, maar de angel is er uit.’ Wat je tot die tijd kunt doen? ‘Pruts dan maar aan het mechanisme, totdat je het inziet. Het enige dat je kun doen is open blijven. Leren kijken hoe het werkt en zo rap mogelijk inzien voor het gebeurt.’ Voordat je erdoor gevangen wordt. ‘Maar uiteindelijk kun je er niet iets aan doen’, merkt een ander op. ‘Voor het laatste stuk, heb je een leraar nodig’, vult weer een andere deelnemer aan. ‘Wat je kunt doen, is het besef hebben van de dingen die zich voordoen. Altijd is er de kans: zit ik in het Bewustzijn, of in de dingen? En als je dan toch de keuze hebt, kun je toch beter in de Stilte zitten, dan in de gedachten.’ Cruciaal is het punt waar je het niet meer weet. ‘En de rest over dit punt is allemaal bijzaak.’ Dus je kunt er eigenlijk niets over zeggen? ‘Een ding kun je er over zeggen, en dat is dat je getuige bent. Je kunt zo open mogelijk zijn, zolang je denkt dat je een mens bent.’
Een ander merkt het volgende op: ‘Ik heb heel veel energetische oefeningen gedaan. Mijn ervaring is dat als je het heel veel doet, dat het dan ‘dichterbij komt’. Dat je er niets over kunt zeggen, vind ik niet interessant. Ik zie dat het z’ n werking heeft.

Een andere deelnemer vertelt dat ze veel heeft gehad aan de vorige bijeenkomst. Het was voor haar ‘een doorbraak’. Het heeft haar geholpen te beseffen dat het haar eigen kramp was waar ze in gevangen zat (en niet bepaalde krachten en machten van buiten die haar bedrijf bedreigden; zie vorige verslag, red.). Ze beschrijft dat ze nu als het ware in een helikopter zit. Ze overziet het vanuit een hoger perspectief. ‘Het is niet meer zo wezenlijk dat ik moet slagen en dat er tegenkrachten zijn. Nu is er ontspanning. Er komen nog wel weer gedachten van “oh jeeh, ik ben verantwoordelijk”, maar het zit niet meer op mijn ziel. Er is afstand. Het gaat zoals het gaat.’ Een ander voegt nog toe: ’het gaat zoals het gaat, en misschien gaat je bedrijf kapot …’.

‘Het gaat om het integreren van het egoïsme in de Openheid.’ Dat is te bezien vanuit twee visies. Een visie is: we vinden de organisatie of de werker die egoïstisch is, niet zo goed en vinden het belangrijk dat die meer ‘open’ komt. Van daar uit is er een streven naar niet-egoïstisch gedrag. En een andere visie is: er is een kern (een organisatie of een werker) die zich wil uitdrukken en dat kan plaatsvinden, geheel vrij in de Openheid. ‘Als je Open bent, zul je niet streven naar een niet-egoïstisch gedrag. Als je diep genoeg overtuigd bent dat je Openheid bent, is er geen behoefte je te bevestigen noch te ontkennen. Als je meent dat je Openheid bent, doe je wel wat je ‘als persoon’ niet zou doen.’
Omdat deze twee perspectieven of invalshoeken verschillend zijn, is er onderling soms verwarring over wat nu het belangrijkste is op het pad van de non-dualiteit.


Afspraken

Afgesproken is dat we blijven samen komen om met elkaar te praten over werksituaties die we mee hebben gemaakt en leerzaam kunnen zijn. We zullen concrete ervaringen inbrengen. Dat is het materiaal, gewoon wat er bij onszelf gebeurt, wat we gaan gebruiken in ons onderzoek. Dus geen theorie, maar concreet zelfonderzoek. De groep geeft aan eraan te hechten dat Douwe Tiemersma de bijeenkomsten bijwoont.
Ook kunnen we in de bijeenkomst per gelegenheid een boek bespreken. Iemand doet verslag van een boek en van daaruit onderzoeken we hoe dat bij ons zelf leeft; hoe we dat zelf zien.