Ownership

Niels Willems

Uit: P-pers  01 - 2003

Een skileraar leert de beginnende skiër dat hij zijn ski's als het ware onderdeel van zijn lichaam moet maken. Leren is heel letterlijk het je 'eigen maken' van iets.

Toen je voor het eerst rijles had voelde de auto als een vreemd object. Nu heb je je het autorijden eigen gemaakt. Het voelt als of je één met de auto bent. De auto is als het ware opgenomen in de sfeer van jezelf. Geen wonder dat het autorijden als 'vanzelf' gaat.

Leren is heel letterlijk een proces van het je eigen maken van iets. Dat eigen maken, start met (het woord zegt het al) 'ownership' nemen. Iemand die ownership neemt gaat situaties aan die hij voorheen als lastig en vervelend heeft ervaren. Hij herkent dat die situaties leermomenten zijn. Hij gaat zich echt verantwoordelijk voelen voor bijvoorbeeld een project dat maar niet op gang wil komen, een relatie met een collega die stroef loopt, of een taak waar hij altijd maar tegenaan zit te hikken. Hij blijft niet hangen in mitsen en maaren, maar is gericht op effectief blijven handelen. Dan ontstaat het leerproces en is persoonlijke ontwikkeling mogelijk.

Ownership nemen betekent dat je je situatie, hoe netelig die ook soms kan zijn, omarmt. Je stelt je er niet meer tegenover op, maar gaat het aan. Net als de prinses die wordt geconfronteerd met een afschrikwekkend lelijke kikker. Op het moment dat ze zich over haar angst heen zet en hem kust, gebeurt er wat. De situatie verandert compleet. De illusie wordt verbroken. De kikker blijkt de prins te zijn met wie ze nog lang en gelukkig leeft.

Mensen kunnen hun hele leven blijven zoeken naar hun geluk. Want ze zien alleen maar 'lelijke kikkers' om zich heen. Dat het lijden in stand wordt gehouden door het eenzijdig blijven verlangen naar geluk, wordt weinig ingezien. Geluk is pas te vinden, als we ownership nemen voor ons lijden. Want, zo weten we al meer dan 2000 jaar: de overgave aan de lijdensweg leidt uiteindelijk tot de hemelvaart.

Het woord dat in het christendom wordt gebruikt in relatie tot het lijden van Jezus, is 'passie'. Denk maar eens aan de 'Mattheus Passion' en dergelijke. In de moderne opvatting over 'passie' wordt het woord ook gebruikt in verband met hartstocht naar vervulling, maar dan zonder het voorafgaande lijden. Dat zijn we blijkbaar in onze maatschappelijke ontwikkeling ergens kwijt geraakt.

Dit werd geïllustreerd in een dialoogje dat ik zag op TV in een documentaire over Zuid-Afrika. Een blanke vrouw vroeg aan een bosjesman: "is het niet koud, om alleen een lendendoek te dragen?" Waarop die bosjesman zegt: "Ach, soms is het warm en soms is het koud. Zo is de natuur." De bosjesman is onderdeel van de natuur om hem heen. Hij stelt zich er niet tegenover. Warmte en koude? Het wordt niet echt gescheiden. Want het zit allemaal in de sfeer van zichzelf. In de westerse maatschappij hebben we een heel andere verstandhouding met onze omgeving. We stellen ons als een individu apart op van wereld om ons heen en manipuleren die naar onze behoeften. Als het koud is, trekken we een jas aan. Als we trek hebben, nemen een snack. En als we een vervelende baas hebben, nemen we een ander. Dat is ons begrip van geluk. Je passie volgen is in onze geïndividualiseerde maatschappij vooral: je eigen weg gaan. Je pad stippel je zelf uit. Iedereen draagt zijn eigen kruis; mits zelfgekozen uiteraard.

Maar gaat het zo? Er komt namelijk van alles op je weg. Daar heb je weinig in te kiezen. Ook pijnlijke zaken kruisen je pad. Het is aan jou hoe jij er mee omgaat. Een voorbeeldje. Je bent onderweg naar je werk en je staat in een overvolle tram. Iemand wil je passeren en gaat daarbij op je teen staan. 'Auw, kan die lul niet uitkijken', denk je geïrriteerd. De man draait zich naar je toe en ineens herken je hem. Het blijkt een goede vriend van je te zijn. Hoe zit het nu met de pijn in je teen? Die is er misschien nog wel, maar de opkomende ergernis is gegarandeerd weg. Hoe komt dat? Dat heeft te maken met dat een vriend, in tegenstelling tot een vreemde, 'in de sfeer van jezelf' zit. Het is dus een beetje alsof je op je eigen teen bent gaan staan. Dan heeft het geen zin om boos te worden.

Wat zou er gebeuren als je collega's die op jouw 'tenen gaan staan' als je vrienden zou kunnen zien?

Ownership nemen is dus niet alleen maar lijden. De situatie van lijden klapt juist om als je er liefdevol mee kunt omgaan. Dan ontstaat oprechte passie. Dus voor de aankomende skiër: heb je lange latten lief, als je zelf.